Srbija od pre jednog veka bila je potpuno drugačija zemlja od one koju danas poznajemo – živelo se skromnije, pričalo se o sada davno zaboravljenim temama i ljudima, poštovali su se neki drugi običaji… Ipak, Božić je za vernike uvek bio centralni događaj sezone. Jedina razlika je bila u tome što se, prema zvaničnom kalendaru države, on nije proslavljao 7. januara već 25. decembra.
Pre Prvog svetskog rata, država i crkva su vreme računale po istom, julijanskom kalendaru, pa je Božić proslavljan isključivo 25. decembra, piše Istorijski zabavnik i kao dokaz prilaže fotografije naslovnice novina „Pravda“ iz 1904. i 1907. na kojoj čestitka „Hristos se rodi“ stoji tik ispod naznačenog datuma – 25. decembar.
pic.twitter.com/4bhPQW0LcS
— ScepanCar (@ScepanCar) December 25, 2022
Za ovaj praznik, navodi se, štampani su specijalni brojevi novina za naredna 2-3 dana, prepuni čestitki, prazničnih oglasa i reklama za moguće poklone, a štampa obično nije izlazila 25. i 26. decembra. U ovim prazničnim brojevima, Božić su narodu čestitali kralj i patrijarh, a bilo je i oglasa viđenijih građana kojima su oni upućivali najlepše želje svojim kolegama i prijateljima.
Uvođenje novog, gregorijanskog kalendara dogodilo se odmah posle Prvog svetskog rata, 1919. godine. Kako Srpska pravoslavna crkva nikada nije priznala ovaj kalendar ona je nastavila da obeležava praznike na dotadašnji način, pa je ova godina postala prva kada se dogodilo da se Nova godina u Srbiji slavila pre Božića. Ovo se zadržalo sve do današnjih dana.
„Da razjasnimo, Božić pre 1919. jeste bio 13 dana posle gregorijanske proslave (kao i danas), ali je “crkveni” i “državni” kalendar Srbije bio jedinstven pa je datum bila isključivo 25. decembra (danas ga proslavljamo 25. decembra po gregorijanskom kalendaru koji koristi SPC i 7. januara po julijanskom kalendaru koji koristi država Srbija). Sudeći po novinskim naslovima i oglasima iz onog doba, ovo je izazvalo priličnu zabunu“, napominje Istorijski zabavnik.
Dodaje da negde u to doba i proslave Novih godina postaju sve češće, dok se Božić i dalje pominje, ali stidljivije. Međutim, 13 dana razlike nastale zamenom kalendara ostale su “problem” sve do današnjih dana.
Iako su od tada praznična izdanja štampana isključivo za 6. 7. i 8. januar, među oglasima je moguće pronaći reklame za doček “nove” nove godine, “srpske” nove godine, kao i za oba Božića.
Vremenom se proslava Božića potpuno pomerila na 7. januar dok je doček Nove godine do današnjih dana ostao “dupli”.
(Krstarica)